Zakon Braci Mniejszych Kapucynów jest XVI-wieczną „reformą-reformy” męskiej rodziny franciszkańskiej, zwanej wówczas Obserwantami.
Inicjatorem reformy był br. Mateusz Serafini z Bascio (1495- 1552), który wraz ze swymi towarzyszami pragnął doskonalej naśladować Chrystusa w duchu św. Franciszka przez radykalne zachowywanie Ewangelii, większą wierność serafickiej regule, przez oddanie się w odosobnieniu modlitwie kontemplacyjnej, w skrajnym ubóstwie i głoszeniu Ewangelii zarówno życiem jak i słowem. Nowo powstający zakon został zatwierdzony 3 lipca 1528 r. bullą „Religionis zelus” wydaną przez papieża Klemensa VII.
Osobista świętość, gorliwość i zapał w naśladowaniu Chrystusa, służba ubogim zwłaszcza chorym i zadżumionym, radykalizm stawianych sobie wymagań i surowość życia stały się tajemnicą dynamicznego duchowego i liczebnego rozwoju, a także popularności wśród prostego ludu. Czerpiąc z ducha Ewangelii, z przykładu św. Franciszka i następujących po nim pokoleń kapucyni od samego początku rozwijali wieloraką działalność misyjną i apostolską we Włoszech i poza ich granicami. Od 1743 r. kapucyni pełnia obowiązki kaznodziejów apostolskich w Watykanie. Otwarci na problemy społeczne podejmowali pracę wśród prostego ludu i działalność charytatywną. W działalności apostolskiej szczególnie dużo uwagi poświęca się głoszeniu Słowa Bożego i sprawowaniu Sakramentów świętych. Spośród wielkiej rzeszy gorliwych szafarzy tajemnic Chrystusowych na przestrzeni prawie 500 lat istnienia Zakonu trzeba wyróżnić św. Wawrzyńca z Brindisi, bł. Marka d’Aviano, gorliwych szafarzy sakramentu pokuty. św. Leopolda Mandica (+ 1942 r.) i stygmatyka św. Pio z Pietrelciny (+ 1968 r.). Papież Jan Paweł II powiedział o o. Pio „że ołtarz i konfesjonał uczynił dwoma biegunami swego życia”. Wielu kapucynów pracuje na misjach, zajmuje się badawczą pracą naukową (Zakon posiada jedyny w zakonie franciszkańskim naukowy Instytut Historyczny w Rzymie).
Rozbiory Rzeczypospolitej, niewola religijna i narodowa, prześladowania i związane z nimi trudności spowodowały znaczne wyniszczenie zakonu kapucynów. Spowodowało to upadek istniejących prowincji zakonu. Doszło do tego, że na przełomie XIX i XX wieku w ówczesnym zaborze rosyjskim pozostawało zaledwie kilkunastu zakonników, skazanych na wymarcie. Zakon kapucynów nie przestał jednak nigdy istnieć. Na te trudne czasy dla Narodu i Kościoła Bóg posłał do zakonu kapucynów ludzi, którzy przez życie wewnętrzne stali się mężami wielkiego formatu. Wybierano tortury i śmierć (jak choćby o. Maksym Tarejwo i o. Agrypin Konarski skazani na śmierć za popieranie powstania styczniowego) w obliczu prześladowań.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. kapucyni odradzali się liczebnie i duchowo. Odzyskiwano utracone klasztory, przyjmowano nowe fundacje. W 1939 r. doszło do wznowienia prowincji krakowskiej, a w 1952 r. prowincji warszawskiej.
Kapucyni realizując ewangeliczny ideał życia św. Franciszka według Reguły, odnowionych Konstytucji w wierności Kościołowi tworzą swe życie według łaski powołania. Zgodnie z tradycją wieków w formacji franciszkańsko-kapucyńskiej kładzie się szczególny nacisk na prymat i umiłowanie modlitwy, rozważanie Słowa Bożego, życie braterskie we wspólnocie i z ludem, a zwłaszcza z ubogimi; potwierdza się to w szacunku dla godności każdego człowieka, bez względu na stan, wiek i dane naturalne. Zgodnie z wiekową tradycją w Zakonie kapucynów wszystkie formy pracy apostolskiej są możliwe do realizacji; zakłada się jednak utrzymanie braterskiej jedności ze wspólnotą i podporządkowanie się decyzjom Kościoła oraz właściwych przełożonych. W wyborze pracy apostolskiej i charytatywnej preferuje się formy proste i trudniejsze do wykonania. W ten sposób Zakon prowadzi tradycyjne formy apostolstwa (np. kaznodziejstwo ludowe i misyjne), kapłani spełniają funkcje związane z udzielaniem sakramentów świętych. Podejmuje się też nowe formy pracy apostolskiej. W ostatnich latach sporo uwagi poświęcono duszpasterstwu powołań przez niesienie młodym pomocy w rozpoznaniu właściwej dla nich drogi życia.
Chcesz podążyć drogą franciszkańską? Zobacz więcej na temat powołania kapucyńskiego: Wyrusz z nami na kapucyński szlak!
Strona internetowa Braci Mniejszych Kapucynów w Polsce: www.kapucyni.pl
